Біз туралы

Орталықтың негізін

қалаушысының алғы сөзі

Қазіргі кезде ең арзан, қайғы мен қасіретке толы, көлденең көк атты кезіп жүретін, келеке етілетін салалардың ішінде жан әлемі саласын ерекше айтуға болады. Бұл – салдар.

Қылмыс пен жаза саласындағы адам тағдырымен көбірек айналысқан мені көптеген әріптестерім «қылмыс» пен «қылмыскердің» жақтаушысына айналдырғаны көпке мәлім болмағанымен, кәсіби ортада бесенеден белгілі. Бұған кез келген жаманды-жақсылы әрекетке салдар ретінде қарайтыным, адамды бөліп-жармайтындығым себеп болса керек. Шын мәнінде азды-көпті адам әрекетін, оның ішінде қылмыс әрекетін саралаудағы ең басты қалыптасқан дүниетанымым – адам өз ары мен өзгенің жанын «басып-шаншуы» үшін жан деңгейіндегі сезімталдылығы «сыр» беруі керек. О баста дүние есігін ашқан сәбидің ақ пен пәктен жаралғандығын еске алсақ, кез келген әрекетке жеке және қоғамдық себептердің салдары, оларды игерудегі рухтың әлсіздігі мен тірілігі ретінде қарауға болады.

Тап сол сияқты, Жаратқаннан берілген қайталанбас жан мен рух, тән мен психика тәрізді феномендерді сан мен шұлыққа, ыдыс пен суға, яки жансызға әкеліп тықпыштау мен оны жеңуге деген ұмтылыс та салдар ретінде біздің қоғамдағы жанға деген қатынастың тенденциясын көрсетеді. Жеке ерекше болмыстың бас көтеруіне жауап ретінде қақ маңдайға тапанша көзделгені белгілі. Одан бөлек, «көршінің баласы», «партия» «орталық» және алақ-жұлақ қарайтын сырттағы «бас иелеріміздің» көп болғандығы да қазір өз нәтижесін беруде; біз үнемі жауап пен мәселенің мән-жайын қабырғамен кеңесіп емес, сырттан іздейміз.

Нұргүл Молдабайқызы

Орталықтың негізін қалаушы

Оған қоса, адам жаны, Абай айтпақшы, үнемі азықты қажетсініп, іздену үстінде. Егер аш өз «үйінен» қажетті таппаса, ел мен жер кезіп, ауып кетері айдан анық. Тап сол сияқты, біздің рухани аштығымыз да әр пендені ел мен жер кезуді, әркімнің айтқанын таңсық көруді туындатты.

Сондықтан да, біздің жан әлеміндегі түрлі жайттарды қаралау арқылы реттеу мүмкін емес. Сын түзелмей, мін түзелмейді; қаралау мен сын – үш қайнаса сорпалары қосылмайды. Қоғамдағы әр феномен зерттеу мен кең көкжиекті, жүйелі қарауды, сынды талап етеді.

Осы сұрақтарды саралауда және оған жауап қайтаруда өз ішім сезген бір ғана ұстаным бар: адамның «діңгегі» мойындалмай, сырттан әсірелеу, жамап-жасқау өз нәтижесін беруі қиын. Бұл - тауларды әсірелеу үшін жазықтарды жермен-жексен ету емес; сыртқа жәутеңдеп қарауды тоқтатып, еңсені көтерумен, іштегі мен сырттағының терезесін теңестірумен, шендестірумен байланысты.

Жә, астарламай, тікесіне көшсек. Соңғы жылдары жанымды жегідей жеген сұрақтардың біразы қазақтың мойындалмаған жан жарасы және жазылмаған психологиясымен байланысты екендігін көп алға тартудамын. Қазақтың мойындалмаған жан жарасы мен жазылмаған психологиясын экзистенциялық, топтық, сот психологиясы, психикалық травмалар теориясы мен терапиясы бағыттарымен шендестіре отырып, өзіміздің ұлттық экзистенциялық психологиямызды «сөйлетіп» жүргенімді білесіздер. Осы, алдымен «өзімізді мойындау» жолында 100-ге жуық мамандарға берген бағыт-бағдарым сіңіспеді. Өзіміздегі тереңдік пен көкжиекті көріп қана қоймай, мойын ұсынуға бар-жоғы саусақпен санарлық мамандар келісіп, көкірек көзімізді қабырғаның астына аударуға бекіндік. Бұл дегеніңіз – жан әлемі сұрақтары бойынша өзімізге бірнеше деңгейде сұрау салу еді: жеке басымыз бен жанымыздан сұрау, көмбе күйіндегі дала мәдениетінен сұрау және қазіргі қоғам әлеуетінен сұрау. Осы сұрау салулардың нәтижесін Мәдени және экзистенциялық психология орталығында және оның зертханаларында «пісіріп-жетілдірмекпіз». Оқырман, Сіз осы Орталықтың қайнаған қазаны – өз сайтына қош келдіңіз!

Өзін-өзі басқаратын қоғамдық бірлестік ретінде құрылған ұйымның Сіздер үшін жасайтын ізденістері менің жеке қаржыма және құрылтайшы мамандардың жарналарына негізделген. Бұл біздің тапқан нәпақаларымызды адал жұмсау ниетімізден туындады. Егер, Сіз біздің орталықтың қызметін қаржылай қолдағыңыз келсе, мархабат!

Осы Орталықтан көңіліңізге медет, жаныңызға азық, тіршілігіңізге демеу болар ақпарат аларсыз деген ақ ниетпен, Нұргүл Молдабайқызы.

Орталықтың құрамы

Орталықта педагогика, психология мен психотерапияның түрлі салаларының мамандары жұмыс істейді, бірақ ең алдымен олардың әрқайсысы Адам және адамгершіліктің өкілі. Әр маманның аты-жөнін басу арқылы олар туралы толығырақ ақпарат ала аласыз.

Нұргүл Молдабайқызы

Ортылықтың негізін қалаушы
Мәдени психология зертханасының жетекшісі
Диана Кәрім

Орталық директоры
Әйел және гендер психологиясы зертханасының жетекшісі
Әсем Рахалиева

Экзистенциялық психология зертханасының жетекшісі
Жадыра Омар

Жан жарақаты және оны еңсеру зертханасының жетекшісі
Ақгүл Құсайын

Балалық және жас ерекшеліктері психологиясы зертханасының жетекшісі
Гүлнұр Есжанова

Әйел және гендер психологиясы зертханасы
Әсел Айтімбетова

Жан жарақаты және оны еңсеру зертханасы
Ұлжалғас Әуесхан

Мәдени психология зертханасы
Гүлсім Ищанова

Экзистенциялық психология зертханасы
Ұлпан Қамзабек

Мәдени психология зертханасы

Ортылықтың негізін қалаушы
Мәдени психология зертханасының жетекшісі

Оффлайн Астана және онлайн.
email: nsuyundykova@ccep.kz
instagram: @nurgul_suyundykova

Нұргүл Молдабайқызы

Орталық директоры
Әйел және гендер психологиясы зертханасының жетекшісі

Алматы, онлайн.
email: dkarim@ccep.kz
instagram: @artomiis

Диана Кәрім

Мен кіммін?
Осы сұраққа жауапты іздеп өмір сүріп келем. Жырақтан да, әлемдік те, ұлттық та ойшылдардың еңбегінен іздеп, басқа да мен үшін беделі бар адамдардан да сұрадым. Менің кім екенімді өз бойымнан, өз мүмкіндіктерімнен, өз қарым-қатынастарымнан емес, алыстан, сырттан іздегенім – әрине сорақылық және жанға бататын дүние. Тіпті осы уақытқа дейін бұл сұраққа «ана тілімде жауап беремін», одан бөлек «өзімді өз тарихыммен байланыстырам» деген ой үш ұйықтасам да түсіме кірмепті.

Жасөспірім кезімнен бастап жанымды мазалаған бұл сұраққа әр кезде әрқалай жауап бердім. Санамен жауап бердім, ашумен жауап бердім, ермелікпен жауап бердім. Қазіргі жауабым – ішкі үніммен байланыстан туындағанына сенімім мол.

Джеймс Бьюдженталь адамды өзінің және оның бойындағы кездейсоқ дүниелердің қосындысы ретінде қарастырады. Осы ой менің қазіргі сезінуімнен көбірек хабар береді. Иә, қазір мен көбіне салдармын.

Мен тәуелсіз елде дүниеге келген бірінші ұрпақтың өкілімін. Алдыңғы ұрпақ отаршылдық пен тоталитарлық режимді, оның ішінде көптеген зұлматтарды бастан өткерді. Бұны тәуелсіз ұрпақ өкілі ретінде көзіммен көрмесем де, бұл тарихи факт менің өмір сүріп келе жатқан салтыма және соның нәтижесінде маған үлкен әсер еткенін айтпасқа болмайды. Сол ұрпақтың тәрбиесін көрдім. Менің жараларым қанмен емес, салдарлы тәрбиемен берілгенін енді ұғынудамын. Мен үшін қазақ – сорлылықпен, өткенді аңсаумен, әйелді жермен жексен етушілікпен, ұят – өзіммен емес, өзгемен, өзіңе үңілмей, өзің жемей, бар тәттіні қорқынышпен өзгенің аузына тосумен байланысты болды. Өзімді көзге ілмедім, өзімді менсінбедім, өзімді місе тұтпадым. Ол ұрпақ қаракөз болғандықтан, олардың бойындағы әр кездейсоқтықты қаймана қазақтың ұлттық ерекшелігі ретінде қабылдадым.

Осы салдарға қарап қалып, сүйеніп өмір сүруге болады. Сол салдармен күресіп, тарихи зәбірлеушілерді кінәләп өмір сүрсе болады. Өзгені кінәлап өмір сүру жеңілірек. Ештеңе болмағандай, ештеңе білмей, сезбей әрі қарай елемей өмір сүрсе болады. Немесе өзіме, өзімнің жарама зейін қойып, зерттеп, ішке үңіліп, сұрау салып, сырттан ғана емес, іштен де жауап іздеп, өмір сүрсе болады. Салдардың себебін түсінгім келіп, себепке қарай бет бұрып, өзімді, табиғатымды мойындайтын себепкер болуға тырыссам болады. Сол кезде ғана мен – тек салдар емес, жауапты себепкерге айналмақпын.

Жауапты себепкер ретінде өз тағдырымнан басқа айналысып жүрген мәселем – қазақ әйелінің келбеті мен гендер мәселелері. Соңғы бес жыл осы салада әлеуметтік кол ұшын созумен айналыстым. Осы Орталықта да басшылық қызметтен бөлек болмыстың ұлттық, әйелдік нысандарын зерттемек ойым бар.

Бастапқы, негізгі, бірақ жоғалған, ұмытылған, бұрмаланған әйелдің болмысы, рөлі, орны қандай?

Қандай ұлттық-мәдени психологиялық өзіндік реттеу (регуляция) және қорғаныш механизмдері бар? Бұған жауаптарды ұрпақтан ұрпаққа жеткізілген жара ғана емес, салт-дәстүрлердің тарихи-саяси мақсаттарда бұрмаланбаған мағынасынан көріп, зерттеп практикалық психологияда және басқа да жапсарлас тәртіп шектес пәндерде қолданса бола ма? Өз қызметімде тек өткенді дәріптеу мақсатым емес. Мәдени, тарихи тұрғыдан қарау – тұтас, толық қарауға деген ұмтылыс. Діттегенім – болған мен болатынның қиылысында бүгінгі әлемдегі қазақ әйелінің психологиялық денсаулығы, амандығы мен орны. Әйелге фунционалдық, биологиялық (бала туу, бағу, үй тірлігін істеу) тұрғыдан ғана қарамай, істеу ғана емес, болмыс – болу деп кеңінен ғылыми зерттеу. Соған орай өзімнің табиғатымды түсінуге тырысуым, өзімнен, өзімнің табиғатымның ерекшеліктерінен іздеп, зерттеп, бөлісіп, талқылауым – өзімді адам, себепкер қазақ әйелі ретінде түсінуіме, мойындауыма деген қадам деп сенемін. Сол қадамды бірге тек сана мен тән жүзінде ғана емес, жан, рух, психика - ішкі тұтастықпен бірге сезінуге Сізді де шақырамын.

Жылы лебізбен,
Диана Рамазанқызы

Экзистенциялық психология зертханасының жетекшісі

Астана, онлайн.
email: arakhaliyeva@ccep.kz
instagram: @assemlii

Әсем Рахалиева

Сегодня, в данный час и секунду — кто я?

Сегодня, в данный час и секунду — я человек живой и уязвимый. Сегодня и в данный час совместность для меня, как и одиночество являются ценными соразмерно персональной цене. Сегодня и в данный час, смерть — неотъемлемое основание моей жизни: 14 лет из своих 28, я каждый день встречаюсь со смертью, будучи в обстоятельстве прогрессирующего заболевания мышц — мышечная дистрофия.

Сегодня, в данный час и секунду, когда я передвигаюсь на коляске, когда телесное угасает, для меня как никогда ценна и дорога жизнь, собственное присутствие в ней, но это не всегда было так. Говорю, сегодня и в данный час, потому что верю, что человек не является заложником прошлого, пока есть его воля. Человек приходит в мир не по собственному выбору, но в его воле распоряжаться с тем что дано по-своему.

Когда я еще ходила своими ногами, до пути в психотерапии — я все так же была человеком, но не особо видящим себя таковым. Я была абсолютно не согласна с ценой, которую приходится платить за жизнь и много искала, боролась, надрывалась, пока однажды не устала до отчаяния. И с этой точки начался мой путь в психологию, путь к Живому и чувствующему. Все это сегодня одинаково дорого моему сердцу. Это путь, который все еще продолжается, а ориентиром служит любовь.

Мне приходят слова из песни: «Как много лет во мне любовь спала, мне это слово ни о чем не говорило…». Любовь и жизнь долго оставались непризнанными, «спящими» внутри меня. Но даже без признания, жизнь так или иначе проживалась: через танцы — в детстве, через музыку — в игре на скрипке, через медицину — в студенческие годы, через тексты — в редактуре. Признанной и видимой эта жизнь, по моим ощущениям, стала в совместности, с живым Человеком, в психотерапевтическом пространстве. Со временем я поняла, что присутствие и живость не поддаются инструментам и сухим техникам. Здесь всегда нужен человек: чувствующий, отвечающий.

Отвечая за себя, перед своей совестью, я приглашаю вас, дорогой читатель, вместе исследовать и углубляться в персональные смыслы, в самого себя. Как минимум, потому что сегодня, данный час и секунда не повторится никогда.

Жан жарақаты және оны еңсеру зертханасының жетекшісі

Оффлайн Астана және онлайн.
email: jomarova@ccep.kz
instagram: @jadyra.omar

Жадыра Омар

Зачем кричать, когда никто не слышит
О чём мы говорим...
Мне кажется, что мы давно не живы — зажглись и потихоньку догорим.
Мы можем помолчать, мы можем петь,
Стоять или бежать, но всё равно гореть.
Гори, но не сжигай, иначе скучно жить!
Гори, но не сжигай — гори, чтобы светить!

I tried to be someone else
But nothing seemed to change
I know now, this is who I really am inside
I've finally found myself
Fighting for a chance
I know now, this is who I really am

Очень сложно писать о себе не из нарциссизма и спасательсва, сложно себя представлять, когда свое представление о себе всегда было искажено и изуродовано. Что я есть? Я целостность и самость, но склеенная по кусочкам. Кто я есть? Я отдельная часть огромного целого, прекрасного и уродливого. Я есть в Мире и во мне есть целый Мир, мир до и после, мир психических защит и мир новоприобретенных опор, мир глубокий и порой запутанный.

Да, я дипломированный психолог, так бывает когда очень рано пытаешься помочь себе и исцелить себя. Но я также больше чем психолог. Мне 30 лет. Полжизни я посвятила пониманию и исследованию причин и следствий травм первой половины жизни. Я все та же я, и прошлое все то же прошлое, я не в силах там что-то изменить или исправить, однако понимание придает силы для выдерживания последствий. Правда всегда служит и будет служить опорой человеку. Я человек, ищущий ответы на вопросы, человек взрослеющий и болеющий за будущее без насилия, без убивания самих себя, без угнетения и несвободы.

В этом пути поиске правды и истины я приглашаю тебя, дорогой слушатель, окунуться со мной в глубину неизведанного мира внутри каждого из нас. Направление, в котором я хочу продолжить свои исследования будут касаться психических травм, трансгенерационной и персональной травм и их последствий. Я также продолжаю учиться у своих коллег и клиентов, и теперь буду делиться с вами своим профессиональным опытом. Надеюсь, он будет для вас полезен.

2018 - қазір,
Астана қаласындағы жеке практикадағы психолог (онлайн және оффлайн)

2018 - 2021, ТОО “Career Vision” Астана қаласындағы кәсіптік бағдар беру орталығы
аға жоба менеджері

2018-2019, Программы Развития ООН по профилактике насилия среди молодежи ұлттық қысқа мерзімді сарапшы

2018,
профорииентатор, тренер

2018 - 2019, Астана қаласындағы балалар үйіндегі «Таңдау» эксперименттік бағдарламасы
волонтер, психолог, ментор

2018, «ABC» халықаралық даму орталығы, Астана
психолог, мінез-құлық талдаушысы ABA терапевті

2017, Қазақстанның дағдарыс орталықтары одағы, сенім телефоны 150, Алматы
психолог-консультант

2016 - 2017 TOO "Mega Mind", Алматы
тренер және методист

2016, TEDxAbayStWomen
волонтер, ұйымдастырушы

2016 - 2017, Қазақстан мәдени, әлеуметтік және білім даму қоры (үкіметтік емес ұйым)
осал топтар өкілдері - жасөспірім қыздарға арналған ағылшын тілі мұғалімі

2016 - 2017, Career Academy
шетелдіктер үшін орыс тілі мұғалімі

2015 - 2016, «Advance» интеллектуалдық даму орталығы
ментальды арифметика мұғалімі

2011 - 2015, Астана қаласындағы дарынды қыздарға арналған қазақ-түрік лицейі
тәрбиеші, өзін-өзі тану пәнінің мұғалімі

2016, Павлодар қаласындағы дарынды қыздарға арналған қазақ-түрік лицейі
тәрбиеші

Балалық және жас ерекшеліктері психологиясы зертханасының жетекшісі

Оффлайн Алматы және онлайн.
email: akhusayan@ccep.kz
instagram: @akhguli_khusayan

Ақгүл Құсайын

«Бала өзінің жан дүниесінде болып жатқан оқиғаларды ауызша немесе ойын арқылы жеткізе алмаса, не болып жатқанын бір түрлі түсіне алмаса, бұл оқиғалар оның өмірін билеп-төстейтін құбылысқа айналады».
Бұл сөз менің балалық шағымның түйіндемесі.
Бұл түйіндеме балалар тілінде әртүрлі сұрақтар арқылы көрініс алады:
- Мені бір нәрсе үнемі мазалайды...
- Жаным неліктен ауырады?
- Мен неліктен қорқамын?
- Неліктен әлемдегі барлық дүние үлкен және қорқынышты?
- Мен не істеп қойдым?
- Неліктен маған ұрса береді?
- Неліктен мені ұрады?
- «Жақсы», «жаман» деген не?
- Ересектер барлығын біледі ғой, олай болса олардың маған жасаған әрбір әрекеті - «ең дұрыс» қарым-қатынас түрі ме?
Бұл сезімдер мен ойлар – балалықтың шешілмей келе жатқан және оларды әлем мен өзгеден алыстататын бала сұрақтары.

Бала өзінің әлемінде не болып жатқанын білмейді. Ал ересектердің балаға деген қалыптасқан көзқарасы, өкінішке қарай баланың қалай және неліктен қиналып жүргенін көруге мүмкіндік бермейді. Бала өз жанының қиналғанын білмей, жаны қиналады. Ата-ана баланың не себепті және қалай қиналатынын көре алмаса да, оның эмоционалдық азабынан туындаған іс-әрекет бұзылыстарын байқайды. Осылайша баланы бір зат сияқты жөндеу үшін, түзеу үшін маманға алып келеді.

Мен бала әлемінен, оның іс әрекеттерден, салдардан, бұзылыстардан тіпті олардың әлеміндегі кез-келген құбылыстарынан үлкен шығармашылықты, ерлікті көрдім. Бала мен ойлағандай әлсіз емес екенін, оның жанының тазалығын, тірілігін, өнімділігін көрдім, қайран қалдым. Осылайша бұл тірілікті баланың өзіне де көрсетуді, баланың қасынан табылуды маман ретінде өмірімнің мәніне айналдырдым.

Баланың әлеміне деген ғылыми ізденісім мені баланың нағыз шынайы әлемі - ойынмен таныстырды. Баланың қолындағы арыстан ойыншығы тек арыстан ғана емес екенін, кейде оның арсылдаған әкесі, кейде күркіріген күннің дыбысы екенін, қорқынышы екенін көрдім. Кейде құс болып самғап ұшқан баланың әлеміндегі құс, жай ғана құс емес, кейде еркіндік, кейде алысқа қашып тынышталу екенін, тіршілік пен тіріліктің дәл өзі екенін көрдім. Сөйтіп балалармен бірге ойнадым. Жыладым, күлдім, айқайладым, жер тепкіледім, секірдім-қуандым…

Ойын терапиясында бала басынан өткен қиындықты сенімді ортада, өзін шартсыз қабылдаған адаммен бірге сүреді, өңдейді, жаңа шешу жолдарын табады. Өзінің тәнін, жанын сезінеді. Өзін көрген көзбен бірге болмысын сезінеді. Ең маңыздысы өзіне түсініксіз қиындықтардың шын мәнінде өзінің қателігі емес, кемшілігі емес екенін өзінен жасалғанды еңсеріп, өзіне түсініксіз оқиғаға бір атын қойып, өз орнына қояды, өзінен босатады.

Тап сол сияқты мен де бірге «өніп-өскен» әріптестеріммен бірге мына әлемді – «адам әлемі» деп қарап, осы адам әлемінде адам туралы ізгі ниеттерден туындаған ақпараттармен бөліспекпін.

Бұл сапар - менің өмірім, менің әлемім. Адамдықтың ең маңызды кезеңі - балалық шақтың әлеміне тереңдеп, тәттісін де, ашысын да сіздермен бөлісуге дайынмын.

Құрметпен балаға, бала әлеміне ғашық, Ақгүл Төлеуханқызы.

Әйел және гендер психологиясы зертханасы

Оффлайн Алматы және онлайн.
email: gyeszhanova@ccep.kz
instagram: @gulnur_psiholog

Гүлнұр Есжанова

Мен не үшін психотерапиямен айналысамын? Бұл сұрақ жанға қызмет ететін кез келген адам-маманның өмірлік сұрағы.

Себебі адамдардың қиындығын, өзінің басынан өткерген ең ауыр жағдайларын бірге еңсеруде мен де сол адаммен бірге сезімге берілемін.

Себебі бұл клиент пен психологтың бірлескен тіршілігінде жаным бірге ауырады. Кейде ішімдегі кішкентай Гүлнұрдың шарқ ұрып кететін кездері де болады.
Себебі бұл жұмыс барысында «екі жарты бір бүтінге» айналып, жеке терапияларым мен супервизияларымда өзімді зорға ажыратып аламын.

Олай болса бір қарағанда, тыңдаумен шектелетіндей көрінетін, 1 сағатқа созылатын «отырыста» санаммен, бүкіл жаныммен, тәніммен, тұла бойыммен аласұратын, алпыс екі тамырым кейде иіп, кейде күлге айналатын, одан тіріге айналу процесін бастан кешіретін, «жұмыс» деп атауға келмейтін тіршілікті неге таңдадым? Мұнымен неге айналысамын?

Бұл сұраққа жауабым соңғы бірнеше жылда күрт өзгерді. Көп уақыт мамандығым маған «бағынып» келді. Жақсы, тәртіпті қыз, салмақ салмайтын өзімен-өзі өсетін қыз, бауырларына қамқор болатын, жақсы оқып әке-шешесін қуантатын, жақсы келін, ыңғайлы жар, жақсы, қамқор ана болу – міне, осы дүниелерге мамандығым бағынды десем болады. Мен үйренген психологияда кеңестік дәуірдің қалдықтары – әлеуметтік рөлдер мен қызметтерді жақсы атқару, өзгенің алдындағы жауапкершілік – қағбамыз болды. Ішкі үн, жеке жауапкершілік, жеке болмыс – бұның барлығы әдірем қалғаны былай тұрсын, менің институт қабырғасында естімеген, көрмеген дүниелерім. Одан бөлек біздің бар бағытымыз, өзіңді жеңу, бойыңды билеу, жақсы көріну мен жаман қылықтарды жою болды. Кез келген деструктивті жою мен құртудың мергені болдық. Мен адаммен жұмыста, көбіне құтқаруға тырыстым. «Клиент мәз болып кетсе болды» деген мен үшін қатты сіңіп кетті. Ол дүниелердің «менің» үндерімнің бір бөлігі екендігіне қарап, зер салып, түсінуге тырысып, тыңдауға деген бейімделу психологияның экзистенциялық саласына келе пайда бола бастады.

Қазір маған адамдар психологқа келгенде өмір сүруге құқығын іздеп келетін секілді. Құқығына ие бола бастағанда, өз құндылығын көргісі келеді. Өзінің жаратқаннан құнды екенін сезінген кезінде басқа адамдардың барлығын құнды деп қарай бастайды. Әрбірінде бүршік жара бастағанда семіп қалған бәйшешек бар, сол бәйшешектің қайта қалпына келуіне қызмет ете бастайтын секілді. Әр адамның бойындағы өмір-бәйшешектің жарып шыққанын тамашалағысы, сезінгісі келетін секілді.

Осыны түсінген менің «Мен не үшін психотерапиямен айналысамын?» деген сұраққа жауабым біреу. Ол – өйткені мен Адаммын. Ал адамға адам – себепші. Сіздің адамдығыңыздың, Сіздің тірі өліктен тіршіліктіге айналуыңыздың себепкері болу – менің адами міндетім. Мен Сізге адамдықты бермек емеспін. Мен тек Сіздің адамға берілген адами келбетіңізді тануда, жаратқаннан берілген сезім, тірілік, түйсіну, ішкі үн, махаббат сияқты тіршілік негіздеріне етіңізді үйрету барысында қасыңыздан табыла аламын. Витакер айтпақшы, біз адамдардың жаратылысын тануда Сізден аз болса да тереңірек түсінетіндердің қатарынанбыз.

Адамға құтқару емес, жанында болу, қолдау маңызды. Жеке терапияда кейде өзіммен-өзім болып отырамын, психологым мені мұқият тыңдап отырады. Мен үшін кейде соның өзі жеткілікті болады. Адам өзін-өзі алып шығуы өте маңызды. Құтқаратын болсақ, Жаратушыға және адамның өзіне сенбегендік болар еді. Осы әдет қазір өз бойымда да бар.

Мен адаммен қатынасқа түскен сайын, адамның әртүрлі болатынын көргеннен кейін, өзіме қайта келемін. Өзімді танимын. Надандық пен адамдық менде де бар. Адамдығымды көру үшін психотерапиямен айналысамын. Адамдықтың астарында тірі болу, сезімтал болу, Жаратушының алдында әлсіз екеніңді мойындау жатыр. Тіріліктің осындай басты сипаттарын бойыңызда «аршуда» бір болуға шақырамын.

Құрметпен, Гүлнұр Нұрмашқызы.

Жан жарақаты және оны еңсеру зертханасы

Оффлайн Астана және онлайн.
email: aaitimbetova@ccep.kz
instagram: @mubarakqyzyy

Әсел Айтімбетова

“Әлди, әлди, ақ бөпем,
Ақ бесікке жат бөпем.
Жылама, бөпем, жылама,
Жілік шағып берейін,
Байқұтанның құйрығын
Жіпке тағып берейін”.

Бесік жырының осы шумағын мен бала кезімнен жатқа білемін. Білгім келіп білгендіктен емес, артымнан ерген балаларды үйдің тұңғыш қызы ретінде бағып-қағуда тағдырдың өзі үйретті. Осы алты қатарынан өзгесін білмейтін, оған қоса балалармен табиғи ата-аналық байланысы жоқ Мен, өзгенің қас-қабағына қарауды, сезінуді, алыстан байқауды ерте және мәжбүрлі үйрендім. Есімді білгелі «балалымын»: мектепте, көшеде, ойында, лагерлерде, қонақта, үйде, қай жерде болмасын, артымнан ергендердің басты жауаптысы болдым, жауапты екенімді ұмытпай, көз қырымды салып қорғап, қолдарынан жетектеп, өзіме талаптар қойдым. Артымнан ерген балалардың әлеммен қатынасында көпір болдым. Яки мен бесіктен белім шықпай жатып ата-анамын.

Ерте есейген мен кешпеген балалық шағымды аңсаумен өмір сүрдім. Яғни Жаратылысымнан маған тиесілі тіршілігіме деген құқықтарымды, құндылығымды аңсадым. Жанымның аштығына, ішімнің азынағанына, іште болып жатқан шиеленіске қарамау үшін назарым үнемі сыртта, жан-жақта болды. Қарай алмадым, өзгеден іздедім, өзгеден аңсадым, жалтақтадым. Төлеген құным да аз емес.

Өзімдегі балаға, болмаған балалық шағыма қарауым, бала болар кезде болмағанымды, “он екі де бір гүлімнің ашылмағанын” мойындауым – менің тіршілігіме көп әсер еткенімен, тіршілігімнің басты мәселесі емес. Бұндай жағдай әр қазақтың басында бар. Маған және менің әріптестеріме келетін әр адамның көкейіндегісі – көбінесе болмаған балалық шақты аңсау мен алас ұру.

Балалықты аңсау мен алас ұру – болашаққа емес, өткенге жол сілтейді. Қазіргі психология өткенге сара да даңғыл жолдарды салуда алдына жан салмай келеді; балалық пен өткен шақ туралы шақшадай басымыз шарадайға айналған. Одан басқа психология не бере алуы мүмкін?

Әрине уызға жарымаған бала бойда бұйығып, тұншығып жатады. Ол тұншыққан – әке-шешемен байланыста ғана нәр алуға жаратылған ба? Әлде сол уызға жару, нәр алу – адами құқық па? Ал егер, бұлар адами құқық болса, әлемде бұл құқықты қанағаттандыруға нәр жеткілікті ме? Адам әке-шешелік пе, әлде о бастан әлемдік және жаратқандық па?
Экзистенциялық психологияда психологияны емес, психологты бастау, бұлақ ретінде қарастырады. Психолог өзінің тірілігімен, тіршілігімен, сезімталдылығымен, тұла бойымен әке-шешеден өзге әлемнің жаршысы мен өкілі ретінде адамды тіршілік етуге, болашаққа шақырады.

Сонымен бірге адам тіршілігінің басты мәселелерінің бірі – қаншама жыл бойы, өз бойындағы тірілігін өзіне емес, өзгенің (яки өз ата-анамның) орнын басуға арнауды тоқтату. Өз тірілігімді – өз орнымды басуға, өз тіршілігімді сүруге, өз өміріме жауап беруге бағыттау. Бұл – өзгені ұмыту, өзгені жоқ ету, менменсу емес. Бұл – өз өміріме, тіршілігіме қатысты, бойыма, ішкі үніме назар аудару, Жаратқаннан тіршілігіме берілген құқықтарды мойындап, өзіме иелік етуім, өзімді әлемнің бір бөлігі деп көру, өзгенің бойында да жаратқаннан берілген осындай адами дүниелердің барлығын мойындау. Бұл әлемнің көмегінсіз болмайды. Өз жолымдағы әлемнің бойыма сіңіргенін мойындап, әлемге де берерімнің бар екенін мойындау үстіндемін.

Осындай Өз орнын емес, өзге орнын басу, жарақаттың баласынан әлемнің баласына айналу, адамның өз ішінде бұйығып аштықта өмір сүруін тоқтатып, әлемде өз нәпақасына құқығын қайтару сияқты мәселелерде өз үнімді шығарып, қабырғаммен кеңескенді сіздермен бөлісу ниетім бар.

Бірге болайық.

Құрметпен, Әсел Мүбәракқызы.

2023 - қазірге дейін, SDU Психологиялық орталығы мен Инженерия және Жаратылыстану ғылымдары факультетінің психологы, SDU университетінің оқытушысы.

2022 - қазірге дейін, жеке практика
экзистенциялық бағыттағы психолог

2021 - 2022, Нұргүл Молдабайқызының психологиялық орталығы, Қазақстан
Қазақстанның жалғыз сот психологы Нұргүл Молдабайқызында тағылымдама өту;
Сот-психологиялық сараптама жүргізу кезінде ассистентік қызмет.

2020 - 2021, "Career vision" кәсіби бағдарлау орталығы.
"CV MENTOR" жобасының жетекшісі

2020 - 2021, Mugalim development & scholarship program
тренер, эмоционалдық интеллект, қарым-қатынас дағдылары және өзін-өзі тану бойынша кеңесші

2019 - 2022, "Career vision" кәсіби бағдарлау орталығы
Курстар мен кәсіби бағдарлау семинарларының тренері және авторы,
Психолог-кәсіби бағдарлаушы. Қазақстанның әр қалаларында жастар арасында мамандық таңдау мен өзін-өзі анықтау, өзін-өзі тану семинарларын жүргізумен және профориентаторларды оқыту

2018, Назарбаев Университеті
онлайн-психолог , "Soile" қосымшасы арқылы

2015 - 2019, Астана қаласындағы дарынды қыздарға арналған қазақ-түрік лицейі
тәрбиеші, педагог-психолог

2015 - 2019, Республикалық физика-математика мектебі, Астана
тәрбиеші, педагог-психолог

СЕМИНАРЛАР

2022, Спикер, Астана қаласының дарынды қыздарға арналған лицейдің 9-сынып оқушылары үшін “Өзін-өзі анықтаудың алғашқы қадамдары” атты семинар

2022, Спикер, Менторлық жобасының студенттері үшін “Өзін-өзі тану: мен өзіммен және әлеммен қалай қарым-қатынасқа түсемін?” атты семинар, Астана

2022, “ROAD MAP” Кәсіби бағдарлау планерін жасадым

2022, Спикер, “Кәсіби бағдарлау негіздері” Қазақстанның білім-инновация лицейлерінің кәсіптік бағдар берушілері үшін, Астана

2021, Спикер, “Жоғары сынып оқушыларын кәсіби өзін-өзі анықтау” бағдарламасы негізінде Астана қаласының дарынды қыздаға арналған лицей интернатының 10 сынып оқушыларына арналған семинар

2021, Спикер, “Өзін-өзі тану: мен кіммін? мен немін?” American corner Pavlodar ұйымдастырған Back to school іс-шаралары шеңберінде өткізілген семинар

2021, Спикер, “Өзін-өзі тану: мен кіммін?”. Astana International University студенттеріне арналған семинар, Астана

Экзистенциялық психология зертханасы

Оффлайн Астана және онлайн.
email: gischanova@ccep.kz
instagram: @gulsim__ichshanova

Гүлсім Ищанова

Я Гульсим.

Человек, просто человек.

Я направлена на и «пытаюсь» быть просто Человеком. Не всемогущим, не лучшей версией себя, а чувствующей и живой.

Нет навыка писать о себе от себя. Раньше писала о себе автобиографию, перечисляла количество дипломов и опыт работы. Просто описывала опираясь на внешнее. Было легче. Описывать себя, когда ты ассоциировала себя количеством дипломов, полученных знанием и опытом оказалось легче, чем писать о себе как о человеке.

Кто я сейчас? Какая я сейчас? Отчего так сложно и тяжело писать о себе?! Я дипломированный психолог. Раньше я работала юристом. Радовалась, что я в юриспруденции, потому что думала, что никем больше быть не могла. Оказалось, что человек интересное создание. Постоянно в движении, меняется, взрослеет, и еще его может внезапно не стать.

Я много искала. У разных людей, в разных сферах. Искала что-то или кого-то. Поиск привел к психологу. Тогда я была уверена, что знаю предмет своего поиска. Пришла с большими надеждами и ожиданиями. И еще с образом в голове «какой мне надо быть, чтобы быть».

Но вдруг неожиданно для себя выяснилось, что «живу» я в космосе, и чтобы жить и быть человеком необходимо спуститься на планету Земля. Спуститься своими собственными ногами. И продолжать познавать себя и искать ответы на вопросы уже в себе, а не в Космосе. Спускались на Землю, и искали ответы мы совместно. С психологом. Поэтому мне не было страшно. Потому что рядом был человек. Живой и чувствующий. Он со мной был в Космосе и везде, где я была и осталась когда-то. Возвращали меня к себе.

Я вдруг увидела, что есть мир. Много разных миров — много других людей. Не таких как я, и одновременно очень похожих на меня. Мир интересных, теплых и холодных, добрых и злых, любящих и раздраженных, сильных и слабых, закрытых, веселых и грустных людей. У каждого были свои причины грустить, любить, ненавидеть, заботиться, жертвовать, жить или не жить…

Жить на Земле оказалось не таким уж легким, но в то же время прекрасным. Путешествие из Космоса на Землю. В этом путешествии я познала радость от знакомства с собой, узнала, что есть ответственность за себя и свое, за свою жизнь, и что всему есть цена. Иногда она невосполнимая и огромная.
Отвечающий перед миром за заданное тебе — ты.

«Кто я? Что я? Какой я Человек? Кто такой человек-ребенок? А человек-взрослый? Человек-дочь, сестра, специалист? А какой его истинный свой голос, желания, не заглушенный чужими голосами?»
Следуя своему интересу к этим вопросам, я пришла в психологию.
Я пришла за собой.

Здравствуй, человек.
Как ты?
Как поживаешь?
Отвечаешь ли непосредственно ты на свои вопросы?
Или ищешь ответы вне себя?

Мәдени психология зертханасы

Астана, онлайн.
email: uaueskhan@ccep.kz
instagram: @uljalgas_aa

Ұлжалғас Әуесхан

«Өзім айтам өз жайымды»

Мен біраз жыл бұрын тығырыққа тірелгенімді түсіндім. Баспен түсіндім. Бірақ не сезініп жүргенімді түсіне алмадым. Сезінудің не екенін білмеген немесе білсем де ұмытып қалған екенмін. Жаныма жалау болар дүниелер іздеп, шарқ ұрдым. Ізденіс жұмыстарын бастадым. «Нені іздедім? Кімді іздедім?» деген сұрақтарға жауап берер болсам, мен Өзімді іздеп психологияны жағалап келдім. Яғни жантану саласына Өзімді іздеп, Өзім үшін келдім. Өзімді зерттейін деген бір ішкі түйсік мені алға жетеледі.

Иә, психологпен әрбір терапиялық топтық жұмыс сайын өмірге жаңа келгендей, иығымнан ауыр жүк түскендей күй кештім. Ол кездері әлі де болса шынайы өмірде Өзімді көріп, тани алмай тек қана түнгі түстерімде өмір сүрдім. Өз жаныма керек ақпараттар көрген түстерім арқылы аян болып жүрді. Түсіңде ғана өмір сүру ‒ не деген «тар жол, тайғақ кешу»...
Осылай бірте-бірте құрақ құрағандай Өзімді құрастырумен айналыстым. Өзімнің бар екенімді, Өзімді тану мен мойындау жолы оңай болмады, себебі Өз сезімдерімді сезінуді ояту қиынның қиыны еді. Соған қарамастан орны толмас өкініштерді ойлап, қайтып келмес сәттерді аңсап, өзекті өртеп, шынайы өмірді күлге айналдырып, оған көз жұмып көрмеуге бұдан былай орын жоқ еді. Өйткені жанды бір жерімде Тіріліктің дәнегі өніп бастап қойған...
Енді шынайы өмірдің дәмі тәтті бола бастады. Себебі Өмір шексіз емес, оның соңғы аялдамасы өлім. Ауызбен айтып, қаламмен қағаз бетіне түсіру оңай болғанымен, оны мойындап мойынсұну жеңіл болмады. Осы жазбамды жазумен қатар, шынайы өмірім сүріліп жатқаны, ол да өткен күнге айналатыны да мәлім.

Мына өмірге кеудесінде жаны бар Адам болып келген соң, Жаратушы берген өмірді рақаттанып сүру Менің о бастан құқым екенін ұғынып сезіне бастадым. Өзімнің Адамға тән сезімдерді сезініп, әрқайсысына орын беруім аса маңызды екені «тайға таңба басқандай» бола берді. Яғни қуану - өкіну, жадырау - мұңаю, жақсы көру – жек көру, иә, осындай сезімдерді Менің сезінуім, осындай сезімдеріме Өзім жауап беріп бастағаным Менің тірі екендігім.

Иә, осының барлығы Өзімнің ішкі-жан тебіренісіме үңілуім, Өзімді мойындауым және Өзімде бар болу қадамдарым десем де болады.
Осылай Өзіме үңіліп, Өзімді, Өзімнің барымды қабылдау және мойындау барысында жантану маманы болуға шешім қабылдадым. Бұл мамандыққа жолсапарымда терең өмірлік мәселелер: қаза, өлім, жастық шақпен қоштасу, ересектікті мойындау, адамға әлемнің әке болып қорған болуы сияқты дүниелермен кездесіп, оларды еңсеру, мойындау, қабылдау арқылы өзімнің еңсемді көтеріп, арқамды кеңге жая бастадым.
Жантану мамандығын игеру, оның қыр-сырларымен танысу барысындағы ниетім Өзіме тереңірек үңілу, Өзімді тану болды.

Осы тұста өмірдің тәтті дәмін сезінгісі келетін, Тірі Адамға тән дүниелердің игіліктерін әлі де көргісі келетін жандарға өзімнің жиған-терген-білгеніммен бөлісіп көмек беру, Адам мен әлем арасында шырағы бар көпір болуға тырысу ниетімді жеткізгім келеді.
Құрметті оқырман, Сізді өзіңізді мазалаған сұрақтарыңызға жауапты бірге іздеп табуға шақырамын.

Өздеріңізге деген құрметпен, психолог кеңесші – травматерапевт, Ұлжалғас Әуесханқызы.

Мәдени психология зертханасы

email: ukamzabek@ccep.kz
instagram: @ulpa.dihanqyzy

Ұлпан Қамзабек

Өзім туралы

Қазақ ұлттық өнер университетінің Кино, театр және телевизия факультетін тәмамдағанмын. Мені әлем киносының тарихы мен үздік туындыларымен таныстырған да кинотану мамандығы еді. Мамандық арқасында кинофестивальдерге көрермен ретінде де, сарапшы ретінде де жиі қатыстық. Күніне бірнеше киноны қатарынан көру қалыпты жағдай болған соң, фильмдерді көз елегінен бірінен соң бірін өткізіп жүріп байқағаным – кей туындылардан соң жаңасын көруге кірісе салу түгілі қарапайым істермен айналысудың өзі қиынға соғып кетеді. Ондай кино ойдан еш кетпей, көкейде көпке дейін жаңғырып тұрады.
Ол жаңғырықты талдап, қағаз бетіне талай рецензия түсірдім. «Мына кино мықты екен, шабытымды ашып, қаламымды қағаз бетіне сырғытты» деп те талай рет ой түйгенмін. Сөйтсем, мазмұнды рецензияның сыры киноның мықтылығында емес, сол кино оятқан бойымдағы сезімдердің мықты болуында екен.

Фильмдердің тақырыбы ішімдегі булыққан мұңның үнін шығарғандай болды. Бірақ ол үннің нақты не дейтіні, не көксейтіні көпке дейін жұмбақ болып қала берді. Десе де, кеудемде уілдеп, азынап тұрған бір тесіктің барын уақыт өткен сайын айқын сезе бастағаным рас.

Ол тесікті адамдармен, өзгеге қызмет еткен құрбандығыммен жамамақ болдым. Бірақ жамауға тырысқан сайын бара-бара тесік те кеңейе берді. Ол үлкейген сайын мен де жұмсақ адамнан кенет өзім танымас ызаланшаққа айнала бастадым. «Бұрын ондай емес едім ғой», «Маған не болып жатыр?» деген оймен психотерапевт маманның алдына жауап іздеп бардым.

Өзіме жанашырлық танытатын жерде керісінше аяусыз қамшылап, өзімді күллі әлемге жауапты құдайсымақ біреу санап, иығыма ауыр жүк асып алғаным белгілі болғанда іштегі құбылыстарды түсінуде өзімді дәрменсіз сезіндім. Дәл сол күннен бастап, міне, төрт жыл бойы мен өзімді түсінуді, өзіме тірек, қорған, қамқоршы болуды үйреніп келемін. Бойымдағы тереңдікті – сезгіш қасиет пен көргіш қабілетті мойындап, кино мен психологияны ұштастыруды қолға алдым.

Кино алыптарының бірі Федерико Феллини режиссердің Колумб сияқты бұрын-соңды адамзаттың аяғы баспаған жерлерді ашуға құштар болатынын жиі айтқан. Мәселе басқа өнер өкілдерінің бұрын жоламаған тақырыбын қозғауда емес. Феллини ешкімнің көзі көріп, қолы ұстамаған адам жанының тұңғиық сырын, оның уайымы мен сезімін көрсетуді меңзіген. Оны көре білу де, байқау да – көкірек көзінің ашықтығын талап ететін іс.
Кино бейнелерден тұрады. Олардың қабылдаудағы мәні адамға неғұрлым маңызды болса, ықпалы да соғұрлым күшті болады. Бұл орайда итальяндық психолог, суретші Антонио Менегетти адам дүниетанымына маңызды бейнелердің мәнін табу адамның табиғат-болмысын танумен тең дейді. Оның пайымдауынша, бұл бейнелердің мәнін кісіні оңалтуда да, өсіруде де тиімді қолдануға болады.

Мәнмен емдеуді әбден зерттеп, ілімге айналдырған логотерапия атасы Виктор Франкл да адамның кез келген жағдай мен күйден мән іздейтінін айтады. Сондықтан логотерапияға сәйкес, мән табу – адамның негізгі мотивациялық күші.

Бұл бағытты игерем деп бүгінде Австриядағы Виктор Франкл институты мен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің екі дипломды бағдарламасымен білім алып жүрмін. Мақсатым – кинотанушы ретінде де, логотерапевт ретінде де кинотерапиялық кездесулерді ұйымдастыру.

Ортақ ізденіспен сауалдардың жауабын, жаңа мән, өткен мен бүгінге, тағдыр мен жазмышқа деген жаңа көзқарас табу үшін сізді бірге болуға шақырамын.